Her oyunun ana amacı, kazanmaktır. Oyunun sunduğu rekabete göre strateji oluşturup dezavantajları avantaja çevirmek, kazanmak için izlenecek en akıllıca —ve en temel— yollardan biri. Ancak metagaming kavramı, envanter ve çevre etmenlerini lehine kullanmanın çok ötesinde bir şeyi ifade eder.
Oyunlarda ‘meta’ terimini duymuşsunuzdur. Gelin meta nedir, oyunlarda nasıl meta yapılır ve metagaming kavramı neyi ifade eder, birlikte inceleyelim.
Oyunda meta ne demektir?
Meta, (açılımı most effective tactics available = mevcut taktiklerden en etkilileri) oyunun sunduğu imkanların bütünü dahilinde izlenebilecek stratejilerin en üstününü ifade eder. Bu kavramın kullanımı oyundan oyuna değişse de baki olan şey şudur: Eğer metaya ayak uydurursanız, kazanma şansınız bir hayli artar.
Bu kavramın ortaya çıkmasına sebep olan şey esasen rekabetçi oyunların ruhunu oluşturan şeyle aynı. Bazı ekipman, strateji ve oyunayış biçimleri ister istemez ötekilerden daha üstün oluyor. Oyuncuların temel hedefi de oyunun galibi olmak olduğu için, metaya ayak uydurmaları işten değil. Oyun yapımcılarının —şayet metaya kaymalar rahatsız edici düzeydeyse—bu konuyla ilgili yapabilecekleri tek şey metaya rakip olabilecek farklı opsiyonlar sunmaları olabilir ancak böylesi bir denge yakalamak rekabetçi video oyunlarında pek kolay değil. Oyunun sunduğu imkanlarla yapılan metagamingi “oyun sınırları içinde metagaming,” başlığında inceleyeceğim.
Oyun mekanikleri ve imkanları dışında bir metagaming de mümkün. Bu konu hakkında daha detaylı incelemeyi “oyun sınırları dışında metagaming,” başlığına bırakıyorum.
Oyun sınırları içinde metagaming
Bu tür metagaminge konu olan yöntemleri min-max yapmak, karakter seçimi ve belirli bir oynayış biçmi seçmek olarak kabaca ayırabiliriz. Bu tarz yöntemlerde sivrilen oyuncuların amacı oyunun sunduğu imkanları mümkün olduğunca esneterek olabilecekleri en güçlü hale gelmeye çalışmaktır.
Min-max yapmak
Dungeons & Dragons, Diablo ve Dark Souls gibi oyunlarda oyuncular karakterlerini keyiflerince inşa etme şansına sahiptir. Eğer bu karakter inşasında hedeflenen özellikler maksimize edilmiş, geri kalan özellikler minimumda bırakılmışsa burada bir min-max söz konusudur. Sadece büyü yapabilen ancak zekası çok yüksek olduğu için büyü başına verdiği hasar çok yüksek olan bir karakter min-max yapılmış karakterlere bir örnek oluşturabilir. Bu tür metagaming, çoğunlukla İngilizcesi powergaming olan, ‘yalnızca kazanma gayesiyle oyunu optimize bir şekilde oynamak’ olarak çevirebileceğimiz bir oyun oynama biçmi altında değerlendirir.
Min-max yapmanın yarattığı tartışmaların odağı genellikle rol yapma elementinin göz ardı edilmesiyle ve oyunun zorluk dengesinin bozulmasıyla ilgilidir. Bazı oyun geliştiricilerin min-max yapılmasından rahatsız olmasının sebebiyse oyuncuların belli bir alana yöneldikleri için oyunu tam anlamıyla keşfedememeleridir.
Min-max yapılmış bir karakterin varlığı, karaktere matematik bir yaklaşım olduğunun kanıtı niteliğindedir. Eğer bir oyuncu herhangi bir rol yapma oyununda min-max yapıyorsa, oyunun rol yapma tarafını göz ardı edip oyuna yalnızca mekanik açıdan yaklaşmayı tercih ediyor demektir. Bu davranış oyunu kırmasa da oyunun eğlencesini düşürür. Kağıt-kalem oynanan masabaşı RPGlerde buna bakış neredeyse tamamen olumsuzken, bazı bilgisayar RPG oyunları yalnızca sunduğu PvP (oyuncu oyuncuya karşı) imkanları için oynandığından, min-max’a bakış bu gibi oyunlarda daha yumuşaktır.
Karakter seçimi
Bu tarz metagamingi genelde MOBA ve dövüş oyunlarında görürsünüz. Oyuncular hangi karakterlerin ötekilerden güçlü olduğunu bilir ve buna göre tercih yaparlar. Her oyunun daha güçlü karakterleri vardır ancak eğer oyunda zayıflıklarına rağmen her karakter diğerini yenebilir durumdaysa bu çok da büyük problem teşkil etmemektedir —tabii sürekli aynı karakterleri izlemeyi problemden saymıyorsak.
Eğer meta karakterler diğerlerinden yadsınamaz bir şekilde daha güçlü ve yenilmesi çok daha zor karakterler olarak karşımıza çıkıyorsa, sözkonusu oyunu oynayan oyuncular ya meta karakteri almaya başlar ya da oynamayı bırakırlar. Karakter seçiminin dikte ettiği metagamingin en iyi örneklerinden biri Leauge of Legends’tır; oyuna eklenen her yeni karakterin dengeli bir hale getirilmesi zaman aldığından oyunun meta karakteri sürekli değişmektedir. “LoL’de güncel meta ne?” sorusunu daha önce duymuş olma ihtimaliniz hiç de az değil.
RPGlerde incelediğimiz min-max yapmakla da meta karaktere ulaşma şansınız vardır: Bazı yetenekler ve bazı silahlar bir araya gelince diğerlerinden daha iyi bir sinerji yaratır ve karakterinizi daha yenilmez bir hale getirir. Eğer bu yetenek/ekipman kombinasyonu diğerlerinden uzak ara daha iyi bir karakter yapmanıza imkan sağlıyorsa, bu kombinasyona sahip daha çok karakterle karşılaşacaksınızdır.
Özellikle MOBA oyunlar için, meta kaçınılmaz. Oyun geliştiricilerinin üzerine düşen şey oyunu sık sık güncelleyip dengeyi mümkün mertebe koruyabilmek olmalıdır.
Belirli bir oynayış biçmi seçmek
Genelde speedrun (oyunu mümkün olan en kısa zamanda bitirmek) yapanların tercih ettiği bu metagaming türü, oyunu önceden belirlenmiş bir yolda bitirmeyi ifade eder. Bu yolda oyun mekaniklerinin sömürülmesi, buglardan faydalanılması veya internetten oyunu nasıl bitirebileceğine bakılması mübah görünür. Bu tarz metagaming çoğunlukla tek kişilik oyunlarda yapıldığı için diğer metagaming örnekleri kadar ayıplanmaz. Bu yolu seçen oyuncuların kendilerinden başka —oyunu tam anlamıyla deneyimleyemedikleri için— kimseye zararları yoktur. Ayrıca, speedrun ve challenge run(oyunu belli ekstrem kurallar dahilinde bitirmek) yapan oyuncuların hitap ettiği bir izleyici kitlesi de mevcut.
Oyun sınırları dışında metagaming
Metagaming kavramını lügata sokan oyun türü masabaşı RPGler olmuştu. Bunun sebebiyse basit: Herhangi bir masabaşı RPGde oyunculardan biri karakterinin bilmemesi gereken bir şeyi oynatan oyuncu bildiği için bilirmişçesine davranıyorsa, bu oyunun kurallarına aykırı hareket etmektir. Bu tarz eylemlerde oyuncular karakterden çıkmama ilkesini yerine getiremediği için ayıplanırlar. Eğer bir oyuncu daha önce hiç karşılaşmadığı ancak oyunu oynatan kişinin ateşe zayıflığından bahsettiği karaktere ateş büyüsü yapıyorsa bunun sebebi karakterin şanslı olmasından ziyade oyuncunun karakter olma prensibini yerine getirmemesidir.
Metagaminge bir başka örnek oyuncuların diğer oyuncuların karakter özelliklerinden faydalanması olabilir. Vampir köylü gibi oyunlarda arkadaşının çabuk öfkelendiğini veya yalan söylerken nasıl bir mimik yaptığını bilen oyuncu bu özellikleri tartarak karar veriyorsa bu karar — bunlar oyun sınırları dışında etmenler olduğu için—metagaming sonucudur. Oyuncunun gözlerini kapattığı bir oyunda etrafındaki oyuncuların hareketlerinden çıkan sesleri yorumlayıp buna göre aksiyon alması da bir metagaming tavrıdır.
Özetle, oyun mekaniklerini ve bilgisini aşan herhangi bir şeyin kullanımı metagaming olarak kabul edilir. Bu tarz metagaming yalnızca oyunlarda değil, spor müsabakalarında veya herhangi bir rekabetçi etkinlikte uygulanabilir.
