Genoveva Christova-Murray, ülkenin oyun ve kültür alanlarını güçlendirmede önemli rol oynamış Bulgar bir girişimci ve yaratıcı ekonomi lideri. Bulgaristan’daki yaratıcı endüstrilere adanmış ilk küme olan CreaTech Bulgaria’nın ve Sofya’da animasyon, tasarım, moda, immersif teknoloji ve bağımsız oyun geliştirme alanlarından şirketleri bir araya getiren multidisipliner merkez MISSIA23’ün kurucu ortaklarındandır.
Küçük ve orta ölçekli işletmeleri (KOBİ) iş birliği ağları altında birleştirerek bu firmaların ölçeklenmesini, yenilik üretmesini ve uluslararası pazarlara erişmesini sağlıyor. Bu girişimler aracılığıyla Christova, Bulgaristan’ın bölgesel yaratıcı teknoloji konumunu ileri taşıdı ve oyun stüdyolarını, belediyeleri ve sektör uzmanlarını tek bir platformda buluşturan Black Sea Game Summit gibi büyük etkinliklerin hayata geçmesini sağladı.
Christova ile yaptığımız röportajda oyun dünyasına nasıl adım attığını, kümelenme mantığını ve Bulgaristan ile Türkiye’de oyun sektörünün geleceğine dair öngörülerini konuştuk.
Oyunla ilk karşılaşmanız nasıldı? Dikkatinizi çektiği o anı hatırlıyor musunuz?
Oyun dünyasına gerçek anlamda ilk adımım, tamamen farklı bir yaratıcı misyon sırasında oldu — şirketim Ligna Group, 2020 ve 2021 yıllarında Bulgaristan’ın Eurovision Şarkı Yarışması katılımının ulusal ortağı ve yapımcısı olduğunda.
Bu proje yalnızca üst düzey bir prodüksiyon değil, aynı zamanda hikâye anlatımı, immersif sahneleme ve derin izleyici etkileşimi gerektiriyordu. Bu yaratıcı örtüşme beni büyüledi. Farklı yaratıcı endüstrilerin araçları, ekipleri ve formatlarının nasıl tek bir çatı altında birleştirilebileceğine dair merak uyandırdı.
Bu merak, çok daha büyük bir yolculuğun temelini oluşturdu. 15 yılı aşkın süredir tasarım, medya ve teknoloji gibi yaratıcı sektörleri birbirine bağlayan kümeler kuruyorum ve Eurovision’dan sonra oyun dünyasının bu karışıma dâhil olması gerektiği çok netti.
Oyunlar yalnızca dijital ürünler değil; duygusal açıdan zengin, teknik olarak karmaşık ve son derece etkili ürünler. Başlangıçta bir prodüksiyon projesi olarak başlayan şey, zamanla Bulgaristan’ın yaratıcı ekonomisinin temel taşlarından biri olan bu sektöre destek olma misyonuna dönüştü.
İşte CreaTech Bulgaria bu şekilde şekillenmeye başladı — önce bir fikir olarak, sonra ulusal bir küme, şimdi ise bölgesel ve yakında Avrupa ölçeğinde iş birliği, yenilik ve kültürel ihracat platformu haline geldi.
Sizce neden oyun sektörü gelecekteki yaratıcı ekonominin bu kadar önemli bir parçası?
Oyun sektörü, “deneyim ekonomisi” dediğimiz şeyin merkezinde yer alıyor. Artık insanlar sadece ürün satın almıyor; anılara, hikâyelere ve kimliklere yatırım yapıyor. Oyunlar, yaratıcılığın, immersif deneyimlerin ve teknolojinin kesiştiği eşsiz bir alan sunarak derin bağ kuran deneyimler yaratıyor. İş açısından bakıldığında bu, yalnızca doğrudan gelir anlamında değil; aynı zamanda kültür, eğitim, yenilik ve hatta diplomasi üzerindeki etkileri bakımından da devasa bir küresel potansiyel anlamına geliyor.
Ayrıca bu, Doğu Avrupa’daki küçük bir ülkeden KOBİ’lerin, serbest çalışanların ve bağımsız ekiplerin, doğru ekosistemle birlikte küresel ölçekte rekabetçi ürünler yaratabileceği ender sektörlerden biri.
Tam da bu yüzden oyun sektörünü CreaTech Bulgaria’nın çalışmalarının temel taşlarından biri yapmaya kararlıydım. Biz yalnızca oyun geliştirmeyi desteklemiyoruz — istihdam yaratan, yatırım çeken ve kültürel değer ihraç eden bir sektör inşa etmeye yardımcı oluyoruz. Oyun artık niş bir alan değil. Yaratıcı ekonominin stratejik bir ayağı ve bölgemizin bu dönüşümde geride kalmamasını sağlamak istiyoruz.
Kurmuş olduğunuz yapıya oyun stüdyolarını dâhil etmeye nasıl karar verdiniz?
Kümelenme konusundaki geçmişim 15 yılı aşkın bir süreye dayanıyor ve çeşitli sektörlerde iş birliğine dayalı iş ekosistemleri kurmak üzerine çalıştım. CreaTech Bulgaria’yı başlattığımızda, yaratıcı endüstrilere adanmış ilk ulusal kümeydi.
Oyun stüdyolarının bu ekosistemin yalnızca önemli katkı sağlayanları değil, aynı zamanda ondan fayda görenleri olduğunu hemen fark ettim. Onların ağa ihtiyacı vardı, ağın da onlara. Bu tam anlamıyla kusursuz bir eşleşmeydi.
Oyun geliştirme, disiplinler arası iş birliğiyle gelişir. Stüdyoları en başından sürece dâhil ederek, oyun sektörünü yalnızca bir eğlence alanı olarak değil; tasarım, teknoloji ve hikâye anlatımı alanlarında yenilik motoru olarak konumlandırmamıza yardımcı olduk. Bu stüdyolar artık ortak altyapıdan, birlikte fon başvurusu yapma olanaklarından ve Avrupa genelinde artan görünürlükten faydalanıyor.
Bugün Bulgaristan’daki şirketleri, Balkanlar’daki ve yakında Avrupa genelindeki partnerlerle aktif olarak buluşturuyoruz — Avrupa Oyun Geliştiricileri Federasyonu’na (EGDF) yakında üyeliğimiz ve kardeş kuruluşlarla yakın iş birliğimiz sayesinde.
Deneyimlerinizden yola çıkarak, şirketleri yaratıcı bir küme altında bir araya getirmenin gerçek faydaları neler oldu?
Kümeler kritik bir yoğunluk yaratır. Özellikle küçük ölçekli şirketlerin, kaynakları, bağlantıları ve bilgileri paylaşarak kapasitelerinin ötesinde etki yaratmalarını sağlar. Yıllar içinde gördüğüm şey şu: İnsanlar güven ve ortak amaçla birlikte çalıştığında yalnızca hayatta kalmazlar, gelişirler.
Şirketlerin ortak girişimler kurduğunu, uluslararası ihaleler kazandığını ve tek başlarına imkânsız olacak ürünleri birlikte geliştirdiğini gördük.
Fakat bundan da öte, kümelenme yaratıcı profesyonellere hızla değişen bir pazarda kimlik ve yapı hissi verir. Onları bireysel başarılarının ötesinde, daha büyük bir şeye bağlar. Bulgaristan’da CreaTech, bu bağlayıcı unsur haline geldi.
Sadece stüdyoları değil; kültürel kurumları, teknoloji şirketlerini, belediyeleri ve yatırımcıları da bir araya getiriyoruz. Şu anki odağımız, Balkanlar’da daha güçlü ortaklıklar kurmak ve Avrupa düzeyinde ciddi bir ses haline gelmek. Bu yalnızca iş dünyası için değil, aynı zamanda yaratıcılarımızın küresel ölçekte görülmesi ve duyulması açısından da hayati önem taşıyor.
Black Sea Game Summit’in organizasyonuna belediyeyi nasıl dahil ettiniz?
Sadece destek istemedik — ortak bir vizyonla geldik. Burgas Belediyesi’ne Black Sea Game Summit’in yalnızca bir etkinlik değil, bölgenin geleceğine yönelik stratejik bir yatırım olduğunu gösterdik.
27–28 Haziran tarihlerinde düzenlenen zirve, geliştiricileri, yayıncıları, eğitimcileri ve politika yapıcıları aynı çatı altında toplayarak Güneydoğu Avrupa’daki oyun sektörünün gerçek ölçeğini ve çeşitliliğini ortaya koydu.
Burgas bu değeri hemen fark etti. Şehir kendini teknoloji odaklı bir destinasyon olarak konumlandırıyor ve oyun sektörü bu vizyona doğal biçimde uyuyor. Yerel liderlerle derinlemesine görüşmeler yaptık, akademiyi sürece dahil ettik ve bunun sadece bir “konferans” değil, aynı zamanda istihdam, yenilik ve görünürlük platformu olduğundan emin olduk.
Sonuç, bu yıl Balkanlar’daki en önemli sektör etkinliklerinden biri oldu ve yerel otoriteler ile yaratıcı ekonomi arasında uzun vadeli iş birliği için temelleri attı.
Bulgaristan’ın oyun ekosisteminin geleceğine dair bakış açınız nedir?
Bir dönüm noktasındayız. Bulgaristan güçlü bir teknik eğitime, olağanüstü görsel sanatçılara ve dünya standartlarında işler yapan küçük stüdyolardan oluşan büyüyen bir yapıya sahip. Ancak stratejik altyapı — finansmana erişim, yayıncılık kanalları, mentorluk programları — olmadan bu ivmeyi kaybetme riski taşıyoruz. CreaTech olarak vizyonumuz, yalnızca yetenek üretmek değil; bu yeteneği burada tutmak, geliştirmek ve küresel ölçekte ihraç etmek.
Şimdiden büyük adımlar atıyoruz. Geçtiğimiz yıl Gamescom’da ulusal bir stant organize ederek Bulgar stüdyolarının dünya sahnesinde görünür olmasını sağladık. Sofya’daki yaratıcı teknoloji merkezimiz MISSIA23’te geliştirici buluşmalarından hızlandırıcı programlara kadar her şeyi düzenlediğimiz programlarla köprüler kuruyoruz.
Misyonumuz net: Bulgaristan’ı yalnızca yetenek açısından değil, oyun IP’si ve kültürel yenilik konusunda da bölgesel bir lider haline getirmek.
Sizin bakış açınızla Türkiye’nin oyun sahnesi önümüzdeki yıllarda nasıl şekillenecek?
Türkiye şimdiden ses getiriyor — ve bence en iyisi henüz gelmedi. Mobil ve gündelik oyunlarda art arda gelen başarı hikâyeleri ve güçlü bir genç geliştirici havuzuyla, bölgenin en dinamik ekosistemlerinden biri hâline geliyor. Özellikle heyecan verici olan şey, kültürün ne kadar girişimci olduğudur — stüdyolar daha ilk günden büyük düşünerek yola çıkıyor.
Bulgaristan ve Türkiye arasında iş birliği için muazzam bir potansiyel görüyorum. Ortak zorluklarımız var — örneğin sermayeye erişim ve yetenekleri elde tutma — ancak benzersiz güçlü yanlarımız da var. Bu yüzden, ortak altyapı ve sınır ötesi projelerle bir Balkan oyun koridoru inşa etmenin dönüştürücü olabileceğine inanıyorum. Birlikte çalışırsak, Güneydoğu Avrupa’yı küresel oyun haritasında ciddi bir oyuncu hâline getirebiliriz.
CreaTech Bulgaria, MISSIA23 veya genel olarak oyun sektörüyle ilgili yakın zamanda planladığınız gelişmeler var mı?
Yeni bir faza giriyoruz. CreaTech Bulgaria olarak Avrupa Oyun Geliştiricileri Federasyonu’na katılmaya hazırlanıyoruz ve Avrupa’daki stratejik ortaklarla iş birliğimizi derinleştiriyoruz. Bu, AB düzeyindeki projelere daha fazla erişim, politika geliştirme fırsatları ve kıta genelindeki stüdyolarımız için kapıları açacak ortaklıklar anlamına geliyor. Artık yaptığımız çalışmalar yalnızca ulusal düzeyde değil; bölgesel ve yakında tamamen Avrupa ölçeğinde olacak.
MISSIA23’te yaratıcı teknolojiler için bir fırlatma rampası olarak rolümüzü genişletiyoruz — etkinlikler, sektör buluşmaları ve yakında uluslararası misafir programları düzenliyoruz. Ayrıca, oyun girişimlerine ve immersif yaratıcılarına özel mentorluk ve hızlandırıcı programı geliştiriyoruz. Amacımız, oyunlarla beslenen, iş birliğine dayanan ve anlamlı bir amaçla yönlendirilen dirençli, bağlantılı ve rekabetçi bir yaratıcı ekonomi inşa etmek.
Genel Müdür LIGNA GROUP/ LIGNA STUDIOS
